La Troisième déclinaison - les parisyllabiques
- civis, civis, m. : le citoyen, le concitoyen.
- navis, navis, f. : le bateau, le navire.
- mare, maris, n. : la mer.
- animal, animalis, n. : l'animal.
| | | | |
Nom... Voc. Acc. Gén. Dat. Abl. | bonus civis bone civis bonum civem boni civis bono civi bono cive | pulchra navis pulchra navis pulchram navem pulchrae navis pulchrae navi pulchra nave | magnum mare magnum mare magnum mare magni maris magno mari magno mari | pulchrum animal pulchrum animal pulchrum animal pulchri animalis pulchro animali pulchro animali |
| | | | |
Nom. Voc. Acc. Gén. Dat. Abl. | boni cives boni cives bonos cives bonorum civium... bonis civibus bonis civibus | pulchrae naves pulchrae naves pulchras naves pulchrarum navium... pulchris navibus pulchris navibus | magna maria magna maria magna maria magnorum marium... magnis maribus magnis maribus | pulchra animalia pulchra animalia pulchra animalia pulchrorum animalium... pulchris animalibus pulchris animalibus |
A retenir :
1 - Les noms parisyllabiques ont le même nombre de syllabes au nominatif et au génitif singuliers.
2 - Les noms parisyllabiques masculins ou féminins de la 3 ème déclinaison sont terminés en -is, -es, ou -er. On a quelques neutres en -e, -ar et -al.
3 - Les noms neutres en -al et en -ar sont de faux imparisyllabiques, car primitivement ils se terminaient par -ale et -are.
4 - Sont également faux imparisyllabiques les noms qui ont deux syllabes devant la désinence -is du génitif singulier : urbs, urbis, la ville.
5 - Le génitif pluriel est en -ium.
6 - L'ablatif singulier est en -i dans les noms neutres sauf dans rete, is, le filet (abl. rete).
7 - L'accusatif singulier est en -im et l'ablatif singulier est en -i :
a) dans quelques noms géographiques : Tiberis, is, m. : le Tibre (acc. Tiberim; abl. Tiberi).
b) dans quelques noms féminins :
vis, la violence (vim, vi).
sitis, is, la soif (sitim, siti).
puppis, is, la poupe (puppim, puppi).
securis, is, la hache (securim, securi).
tussis, is, la toux (tussim, tussi).
febris, is, la fièvre (febrim, febri).
basis, is, le piédestal (basim, basi).
turris, is, la tour (turrim, turri).
8 - L'ablatif singulier est en -e ou en -i dans :
imber, bris, m.. : pluie, orage, averse (imbre ou imbri).
ignis, is, m. : feu (igne ou igni).
amnis, is, m. : fleuve (amne ou amni).
classis, is, f. : flotte (classe ou classi).
navis, is, f. : bateau (nave ou navi).
9 - L'accusatif pluriel, masculin et féminin, est parfois en -is.
civis (= cives) integros incolumesque servavi, Cic.
---> j'ai sauvé les citoyens : ils sont sains et saufs.